Grote kaardenbol - Dipsacus fullonum
Grote kaardenbol is een hoge zomerbloeier met een licht
blauwpaarse kroon en de lijnvormige omwindselbladeren zijn sierlijk omhoog
gebogen. Haar stengels zien er statig uit wanneer ze in bloei staan en veel
bijen aantrekken. In de winter lokken de kegelvormige zaadkoppen vogels.
Natuurlijke groeiplaats
Van nature groeit de Grote kaardenbol in bermranden, op
dijken en andere open plaatsen. Ze komt vrij algemeen voor in Zeeland, het
rivierengebied en Zuid-Limburg. Elders is de plant vrij zeldzaam en een Rode
Lijst-soort die wettelijk beschermd is.
Toepassing
Grote kaardenbol verlangt kalkhoudende grond en is
zonminnend. Omdat ze een forse plant is, vraagt ze ruimte in de tuin. In het openbaar groen kan Grote kaardenbol
als een opvallende soort worden toegepast, die ecologisch interessant is voor
insecten én vogels. Ze is goed toe te passen op bijvoorbeeld ruderale
terreinen, samen met andere pionierssoorten. Kaardenbol is ook een verassend
goede plant voor tussen de voegen van straatstenen, waar ze zich spontaan in
uitzaait, als je dat toelaat. Op zware grond kan Grote kaardenbol woekeren.
Ontwikkeling
De stevige, tweejarige planten van Grote kaardenbol kunnen
tot wel 1-2 meter hoog worden en beginnen rond juli rijkelijk te bloeien tot
september, met blauw-paarse bloemen die halverwege de bloemaren tevoorschijn
komen. Dit vormt een soort ring van bloemen. De bloei breidt zich vervolgens
naar boven en naar beneden uit waardoor er in de loop van de bloeiperiode twee
bloeiringen ontstaan.
Ecologische waarde
De bloemen leveren zowel nectar als stuifmeel en zijn
daardoor geliefd bij allerlei vlinders en wilde bijen, waaronder behangersbijen
en groefbijen. Naast insecten is deze inheemse plant ook erg geliefd bij
vogels. Dit komt omdat in de bladkelken water blijft staan waar ze graag uit
drinken en de zaden vormen een belangrijke voedselbron in de winter. Er is één
vogelsoort die zich echt heeft gespecialiseerd op de Grote kaardenbol, en dat
is de Putter of Distelvink.
Combineren
Grote kaardenbol combineert mooi met Knopig helmkruid, Grote
pimpernel, Wilde betram en Wilde cichorei.
Overig
De tegenoverstaande bladen zijn vergroeid en vormen een
kommetje waarin water wordt opgevangen. De Latijnse naam van de soort verwijst
hier ook naar: dipsao, wat ‘ik heb dorst’ betekent. De functie hiervan
zou zijn dat schadelijke insecten zoals bijvoorbeeld luizen niet de plant in
kunnen klimmen. De Nederlandse naam verwijst naar het Middeleeuwse gebruik
om wol te kaarden (op te ruwen) met behulp van de uitgebloeide bloemhoofden.
Specificaties
| Bestuiving/nectar: | Hommels, Vlinders, bijen, vogels |
|---|---|
| Bloeimaanden: | juli, augustus, september |
| Bloeitijd beginmaand: | juli |
| Bloeitijd eindmaand: | september |
| Bloemkleur: | Blauw |
| Eigenschappen: | Heemplanten, Meer bijen en vlinders, Vogelvoer, Wintersilhouet |
| Grondsoort: | kalkhoudende grond |
| Grondvoorkeur: | Kalkrijke grond |
| Hoogte tot: | 200 |
| Hoogte van: | 90 |
| Inheems/uitheems: | Archeofyt, Inheems in Nederland |
| Levensduur: | Tweejarige plant |
| Licht: | zonnige plek |
| Natuurlijke groeiplaatsen: | Verstoorde grond |
| Vocht: | vochtig |
| Voedselrijkdom: | voedselrijke grond |
Specifieke instructies zaaien en verzorging
Deze zaden kiemen snel als het gelijkmatig vochtig blijft (niet te nat!) bij een temperatuur van 20°C. De zaden licht afdekken (nooit dikker dan de zaaddikte) en de fijnste zaden niet afdekken en alleen licht aandrukken en voorzichtig nat maken met bijvoorbeeld een plantenspuit of gieter.Algemene verzorginstructies
Grote kaardenbol is een hoge zomerbloeier met een licht
blauwpaarse kroon en de lijnvormige omwindselbladeren zijn sierlijk omhoog
gebogen. Haar stengels zien er statig uit wanneer ze in bloei staan en veel
bijen aantrekken. In de winter lokken de kegelvormige zaadkoppen vogels.
Natuurlijke groeiplaats
Van nature groeit de Grote kaardenbol in bermranden, op
dijken en andere open plaatsen. Ze komt vrij algemeen voor in Zeeland, het
rivierengebied en Zuid-Limburg. Elders is de plant vrij zeldzaam en een Rode
Lijst-soort die wettelijk beschermd is.
Toepassing
Grote kaardenbol verlangt kalkhoudende grond en is
zonminnend. Omdat ze een forse plant is, vraagt ze ruimte in de tuin. In het openbaar groen kan Grote kaardenbol
als een opvallende soort worden toegepast, die ecologisch interessant is voor
insecten én vogels. Ze is goed toe te passen op bijvoorbeeld ruderale
terreinen, samen met andere pionierssoorten. Kaardenbol is ook een verassend
goede plant voor tussen de voegen van straatstenen, waar ze zich spontaan in
uitzaait, als je dat toelaat. Op zware grond kan Grote kaardenbol woekeren.
Ontwikkeling
De stevige, tweejarige planten van Grote kaardenbol kunnen
tot wel 1-2 meter hoog worden en beginnen rond juli rijkelijk te bloeien tot
september, met blauw-paarse bloemen die halverwege de bloemaren tevoorschijn
komen. Dit vormt een soort ring van bloemen. De bloei breidt zich vervolgens
naar boven en naar beneden uit waardoor er in de loop van de bloeiperiode twee
bloeiringen ontstaan.
Ecologische waarde
De bloemen leveren zowel nectar als stuifmeel en zijn
daardoor geliefd bij allerlei vlinders en wilde bijen, waaronder behangersbijen
en groefbijen. Naast insecten is deze inheemse plant ook erg geliefd bij
vogels. Dit komt omdat in de bladkelken water blijft staan waar ze graag uit
drinken en de zaden vormen een belangrijke voedselbron in de winter. Er is één
vogelsoort die zich echt heeft gespecialiseerd op de Grote kaardenbol, en dat
is de Putter of Distelvink.
Combineren
Grote kaardenbol combineert mooi met Knopig helmkruid, Grote
pimpernel, Wilde betram en Wilde cichorei.
Overig
De tegenoverstaande bladen zijn vergroeid en vormen een
kommetje waarin water wordt opgevangen. De Latijnse naam van de soort verwijst
hier ook naar: dipsao, wat ‘ik heb dorst’ betekent. De functie hiervan
zou zijn dat schadelijke insecten zoals bijvoorbeeld luizen niet de plant in
kunnen klimmen. De Nederlandse naam verwijst naar het Middeleeuwse gebruik
om wol te kaarden (op te ruwen) met behulp van de uitgebloeide bloemhoofden.
Specificaties
| Bestuiving/nectar: | Hommels, Vlinders, bijen, vogels |
|---|---|
| Bloeimaanden: | juli, augustus, september |
| Bloeitijd beginmaand: | juli |
| Bloeitijd eindmaand: | september |
| Bloemkleur: | Blauw |
| Eigenschappen: | Heemplanten, Meer bijen en vlinders, Vogelvoer, Wintersilhouet |
| Grondsoort: | kalkhoudende grond |
| Grondvoorkeur: | Kalkrijke grond |
| Hoogte tot: | 200 |
| Hoogte van: | 90 |
| Inheems/uitheems: | Archeofyt, Inheems in Nederland |
| Levensduur: | Tweejarige plant |
| Licht: | zonnige plek |
| Natuurlijke groeiplaatsen: | Verstoorde grond |
| Vocht: | vochtig |
| Voedselrijkdom: | voedselrijke grond |