Welke vorm van beheer pas ik toe?

Bij het goed beheren van graslanden, zomen en oevers is het steeds van belang te kijken naar de functie van het gekozen beheer. Geen beheer geeft verruiging en eindigt in bos. Beheer je gericht om meer soorten bloemen een kans te geven zich goed te ontwikkelen? Of is de grond nog te voedselrijk en beheer je om de bodem te verschralen, zodat er meer ruimte ontstaat voor meer soorten bloemen en grassen? Of beheer je om zoveel mogelijk soorten dieren, of bepaalde diergroepen een goede leefomgeving te bieden? Ofwel ecologisch beheer… Wat is wat en wanneer pas je wat toe?

Verschralingsbeheer

Verschralingsbeheer heeft als doel om voedingsstoffen effectief af te voeren, zodat de begroeiing zich kan ontwikkelen van een productieve, soortenarme begroeiing naar een veel minder productieve, maar veel meer bloemrijke begroeiing. Daarbij worden aanwezige dominante grassoorten vaak als leidraad genomen om het maaitijdstip en de frequentie te bepalen. Verschralingsbeheer is de voorloper van botanisch beheer. Veel planten die er zouden kunnen gaan groeien staan er nog niet, want de plek is te voedselrijk. Op een voedselrijk (voormalig bemest) grasland kan het drie tot 20 jaren of langer duren voor de verschraling voldoende effectief is, afhankelijk van de grondsoort en bemestingsverleden. Als er geen zaden (meer) in de bodem aanwezig zijn kun je maaien tot je een ons weegt, maar wordt een grasland nooit vanzelf kruidenrijk en zal je zaden of hooi moeten inbrengen. Hiervoor wordt doorgaans aangeraden na het verschralen de grond eerst kaal te maken, zodat er voldoende licht, ruimte en tijd is voor de kruiden om te ontwikkelen.

Verschralingsbeheer kan op twee momenten plaatsvinden: er is geen bloemenweide ingezaaid, maar de bestaande begroeiing wordt twee tot drie keer per jaar gemaaid op het moment dat de dominante grassen (of kruiden) in bloei komen of hoog staan. Of verschralingsbeheer vindt plaats in een al ingezaaide bloemenweide (op te voedselrijke grond). De laatste is best lastig, aangezien frequent maaien kan zorgen dat bepaalde kruiden weer snel verdwijnen. Met name een- en tweejarige bloemen zijn kwetsbaar voor verschralingsbeheer en dus vaak maaien.

Botanisch beheer

Om op een plek gewenste soorten bloemen te behouden is botanisch beheer van belang. De vele soorten bloemen en grassen zijn van groot belang voor onze insecten, van grasland vlinder, tot wilde bij en sprinkhaan. Botanisch beheer betekent dat het gericht is op het behoud van de aanwezige veelheid aan bloemen. Als er bijvoorbeeld veel ratelaar groeit dan zorg je dat het grasland op die plekken pas na de zaadzetting van ratelaar wordt gemaaid en dat deze plekken in de winter goed kort gemaaid zijn, zodat er veel licht op de bodem kan vallen voor goede kieming van ratelaar in het voorjaar. Als de bloemenweide nog jong is (< 10 jaar oud) dan kan er nog veel onrust in de begroeiing zijn, waardoor een stabiel beheer extra belangrijk is om de bloemenweide zo kruidenrijk mogelijk te ontwikkelen. Hiervoor kijk je steeds wat de behoeften zijn van de aanwezige planten, of sommige soorten erg dominant aanwezig zijn en kijk je of de bodem niet te schraal wordt, waardoor het bodemleven kan verslechteren en verzuring op de loer ligt. Door de jaren heen kun je hier in sturen met gericht maaibeheer en door toevoeging van organische stof.

Ecologisch beheer

Een combinatie van beheerdoelen

In de praktijk zien we vaak dat alle bovenstaande beheerdoelen door elkaar heen worden gebruikt. Dat betekent dat je sommige delen jarenlang heel intensief beheert om deze verder te verschralen of bloemrijk te houden, en dat er ook ruimte is voor delen waar het iets ruiger mag zijn. Er zijn inmiddels prachtige boeken over dit onderwerp: 

Ecologisch Groenbeheer in de praktijk  Lees meer 

Naar meer natuur in tuin, park en landschap  Lees meer 

Ontwikkelen van kruidenrijk grasland  Lees meer 

Welke beheerkeuze voor jouw grasland van belang is kun je leren door ons om advies te vragen of onze bloemenweidecursus te volgen. Lees meer over onze bloemenweidecursus 

Grassen zijn een waardevol en natuurlijk onderdeel van een bloemrijk grasland en hoeven niet ten koste van alles weg beheert te worden. Verschillende graslandinsecten maken juist gebruik van grassen in een bloemrijk grasland.