Kieskeurige kinderen en luie moeders in het bijenrijk

Meer en meer doet Nederland zijn best iets te doen voor bloembezoekende dieren door het aanleggen van velden met bloemen. Kijk maar naar projecten als de Idylles van de Vlinderstichting, de vele lokale bloemenlint-initiatieven en buurtprojecten om braakliggende terreinen op te fleuren. Bovendien heeft de Nederlandse Postcode Loterij recentelijk het bijenlinie project gehonoreerd. 

Zoals u misschien wel weet is het gebruik van inheemse plantensoorten daarbij zeer belangrijk voor onze Nederlandse insecten, die altijd worden genoemd als de begunstigden van deze projecten. Met name bijen spelen vaak een prominente rol. We kennen deze dieren natuurlijk als vlijtige bestuivers van onze bloemen en sommige gewassen. Bovendien weten we inmiddels allemaal dat veel bijensoorten het lastig hebben, met name in het agrarische buitengebied. Maar wat weten we eigenlijk nog meer van bijen? Met mijn specialisatie in inheemse wilde bijen neem ik u graag bij de hand om kennis te maken met een aantal opmerkelijke en misschien zelfs verontrustende kanten van bijen; dieren die u nu vaker dagelijks in uw tuin en openbaar groen zult zien, maar wellicht niet meer door dezelfde bril zult bekijken. 

Iedere opvoeder kent het wel: de totale onwil van bepaalde kinderen om een schijnbaar willekeurig stuk voedsel te eten. De bij is deze frustratie niet vreemd. Bijenkinderen (larven) eten bijna uitsluitend stuifmeel. Dit verzamelen de bijenmoeders van bloeiende planten en brengen ze terug naar hun nest. Geen probleem zou je zeggen, er zijn meer dan genoeg verschillende bloemen om een gebalanceerde maaltijd mee samen te stellen. Als ze vandaag geen paardenbloem eten dan morgen wel. Maar dit werkt niet zo in de bijenwereld! Er zijn 76 soorten in Nederland (totaal ruim 350) waarvan de moeders elke dag op zoek moeten naar die ene specifieke plant om de kleine bijen larven tevreden te houden. Wat een opgave! 

Het voorkomen van deze planten is dus zeer belangrijk voor het voortbestaan van de bijen. Bloemen die in deze categorie vallen en niet al te kieskeurig zijn qua standplaats: grote kattenstaart (kattenstaartdikpoot), grote wederik (slobkousbij), ruig klokje (klokjesdikpoot, grote klokjesbij), boerenwormkruid (wormkruidbij, tronkenbij), wilde cichorei, vertakte leeuwentand, of knoopkruid (roetbijen, pluimvoetbij). 

Nu hebben sommige moeders totaal geen zin in dit soort heen en weer gesjouw tussen bloem en nest. Naast kieskeurige kinderen kent het bijenrijk ook luie moeders die het voeren liever aan anderen overlaten. We kennen allemaal de praktijken van een ander dier dat het ook niet zo heeft op opvoeden: de koekoek. Vogels hebben maar last van 1 zo’n broedparasiet, hard werkende moederbijen moeten uitkijken voor ruim 94 koekoeksbij soorten. De larven van deze parasieten ontwikkelen verder gevaarlijke kaken waarmee ze eerst de gastheerlarve doodbijten en zich vervolgens te goed doen aan de berg met stuifmeel. Nu zijn ook de koekoeksbijen een beetje kieskeurig, elke soort heeft zo zijn eigen groepje van hard werkende bijensoorten waarbij ze inbreken en hun eigen eitjes deponeren. 

We vergeten wel eens dat nestruimte ook heel belangrijk is voor wilde bijen. Ruim 250 soorten nestelen ondergronds en zijn dus aangewezen op een open bodem waarin ze kunnen graven. 

Zoals u kunt lezen en misschien wel weet, zijn inheemse bloemensoorten onmisbaar voor een Nederlandse wilde bijen. We willen ook als tip meegeven om een stukje grond in de volle zon onbeplant te laten voor deze dieren om te kunnen graven. 

Bekijk hier onze mengsel 'Nectar onder het Maaimes' voor bestuivende insecten.